«Ο επαναστάτης της φακής»
είναι το πρώτο βιβλίο στα ελληνικά γράμματα που αποπειράται να συνδέσει τη vegan θεματολογία
με τη λογοτεχνία. Η έλευσή του σηματοδοτεί το άνοιγμα ενός νέου δρόμου στο
λογοτεχνικό στερέωμα και φιλοδοξεί να γίνει το έναυσμα για όλο και πιο πολλούς
συγγραφείς και βιβλία που θα εστιάζουν στην αναγκαιότητα της σύνδεσης στον
πλανήτη μας. Εξίσου σημαντικά, καλεί τους αναγνώστες σε ένα αυθεντικό όραμα για
το δίκαιο κόσμο για όλους τους αισθανόμενους.
«Ο επαναστάτης της φακής» έρχεται
σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία γενικά για τη τέχνη και τη λογοτεχνία ειδικότερα. Η
λογοτεχνία με την έννοια που την ξέραμε δεν υφίσταται. Οι λογοτεχνικοί γίγαντες
του παρελθόντος δεν υπάρχουν. Στην εποχή της κρίσης, η λογοτεχνία έχει
περιέλθει κι αυτή σε μεγάλη κρίση και δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στις
προσδοκίες που έχουμε γι αυτή. Έχει αφομοιωθεί από το σύστημα και το αναπαράγει
και έχει πλέον σε μεγάλο βαθμό εμπορευματοποιηθεί. Είναι μια λογοτεχνία η οποία
γίνεται καθρέφτης του αδιεξόδου παρά ο καταλύτης της αλλαγής. Και βλέπουμε ότι
έχει περιέλθει σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτή της νοητικής δυσαρμονίας
(cognitive dissonance) όπου θεωρεί ότι είναι οικολόγος και ότι δρα με σεβασμό
για το περιβάλλον ενώ την ίδια στιγμή συνεχίζει να τρώει κρέας. Είναι μια λογοτεχνία
της αποσύνδεσης που όπως και η κοινωνία αρνείται να μιλήσει για τη βασική
αιτία του κακού στο κόσμο: την απαξίωση
της ζωής όπως προάγεται μέσα από την αδικία προς τα ζώα.
Κάθε χρόνο εκδίδονται χιλιάδες
τίτλοι βιβλίων παγκόσμια από αυτή τη λογοτεχνία αλλά ο κόσμος δεν γίνεται
καλύτερος γιατί αυτή επιμένει σε μια ματιά αποπροσανατολιστική. Δείχνει μια εμμονή στην επανάληψη των ίδιων θεμάτων και βλέπει
μόνο ανθρώπινες καταστάσεις και προβλήματα. Την βλέπουμε να εξειδικεύεται σε
υποδεέστερα, ανούσια θέματα και να αποσιώπα τα σημαντικά. Επιπλέον δείχνει μια υπερέμφαση
στο ρόλο του κακού (του εγκληματία) και από την άλλη σπανίζει ο ρόλος-μοντέλο
του ανθρώπου που σέβεται την αξία της ζωής ιδιαίτερα των ζώων. Και όλα αυτά
όταν η επιστήμη έχει πλέον αποδείξει ότι ο άνθρωπος τείνει προς το καλό και ενώ
είναι πασιφανές ότι είμαστε σε αδιέξοδο από το οποίο μπορούμε να βγούμε μόνο
μέσα από τη μαζική μετατόπιση στο καλό. Χρειαζόμαστε την αλλαγή και χωρίς αυτήν
δεν υπάρχει μέλλον.
Τα ζώα έχουν σημαντική
παρουσία στη παιδική λογοτεχνία. Δυστυχώς όμως κι εκεί τις περισσότερες φορές ενισχύονται
τα στερεότυπα και ο διχασμός:
ζώα-φίλοι - ζώα τροφή. Γενικά η τρέχουσα παιδική
λογοτεχνία αδυνατεί να περάσει ένα σαφές μήνυμα για τον σεβασμό όλων των ζώων. Υπάρχουν
φυσικά και κάποιες εξαιρέσεις όπου σε κάποια λογοτεχνικά κείμενα βρίσκουμε στιγμές
ταύτισης & συμπόνιας προς τα ζώα. Αυτά τα συναισθήματα αναδύονται αυθόρμητα
και ασυναίσθητα σε κάποιους ήρωες οι οποίοι κατανοούν το δράμα των ζώων και
συμπάσχουν με αυτό. Ουσιαστικά πρόκειται για την επαλήθευση της έμφυτης τάσης
του ανθρώπου να συμπάσχει με τη ζωή. Και ακόμη έχουμε συγγραφείς που
αντιλαμβάνονται την αδικία προς τα ζώα και μιλούν γι αυτή στα βιβλία τους σαν
να πρόκειται για μια πρώιμη μορφή vegan λογοτεχνίας.
Η κρισιμότητα της εποχής μας
απαιτεί μια πιο συνειδητοποιημένη λογοτεχνία. Χρειαζόμαστε μια τέχνη με
αυξημένη ευαισθησία, μια τέχνη πιο συνειδητή. Η λογοτεχνία επωμίζεται την
ευθύνη να αναδείξει τα μεγάλα ζητήματα και να επαναφέρει τη συζήτηση στα
ιεραρχικά πιο σημαντικά. Να προβάλλει με λογοτεχνικό τρόπο το ουσιώδες περιεχόμενο
και νόημα και να εστιάσει στη βαθιά επίγνωσή του. Και από την άλλη να μην
αναλώνεται σε ατέρμονη φλυαρία και επανάληψη του ανούσιου.
Είναι καιρός να ανθήσει η
vegan λογοτεχνία η οποία έχει να κάνει με τη νέα ηθική και ιδιαίτερα με το θέμα
της δικαιοσύνης προς τα ζώα, και ακόμα με την οικολογική, περιβαλλοντική
δικαιοσύνη γενικότερα. Η vegan λογοτεχνία δεν προβάλλει μόνο την άσχημη πλευρά
(τα δεινά των ζώων) αλλά αποτυπώνει την αληθινή εικόνα του κόσμου, την αληθινή
εικόνα του ανθρώπου και των ζώων ως αισθανόμενων, ελεύθερων όντων.
Η vegan λογοτεχνία είναι η
λογοτεχνία των συνδέσεων. Είναι η λογοτεχνία των αξιών. Εκεί που η ασυνείδητη
ενότητα με τη ζωή γίνεται συνειδητή. Δεν είναι δημοσιογραφία αλλά φέρνει στο
φως ευρήματα από δημοσιογραφική έρευνα για την κατάσταση των ζώων. Οι ήρωες
μπορεί να είναι άνθρωποι αλλά και ζώα. Και ιδανικά, γράφεται από κάποιον που
έχει εμβαθύνει στον veganism και στο vegan τρόπο ζωής για πολλά χρόνια (χωρίς
αυτό να αποκλείει τους νεοφερμένους σ’ αυτό το τρόπο ζωής).
Η vegan λογοτεχνία μπορεί να
δώσει το νέο όραμα, να βοηθήσει τη κοινωνία
να κατανοήσει το πρόβλημα και να επανασυνδεθεί, να αποκαταστήσει τη γλώσσα
που αναφερόμαστε στα ζώα και να οδηγήσει στη διευρυμένη συνείδηση που απαιτεί η
συγκυρία. Το vegan ιδεώδες μπορεί να
επαναστατικοποιήσει τη λογοτεχνία
και αυτή μπορεί να εξελιχθεί, να ανανεωθεί και να αναγεννηθεί όταν ειδωθεί μέσα
από τη vegan αρχή. Η σαφής εστίαση στον σεβασμό της αξίας της ζωής είναι η
δύναμη που μπορεί να απελευθερώσει συγγραφείς και αναγνώστες από την ιδεολογία
της καταπίεσης, να αναιρέσει το κακό και να ανοίξει το νέο κεφάλαιο για την
ανθρωπότητα.
