Η βίγκαν εκπαίδευση γίνεται εύκολη
— Μέρος ΙΙ
Από τον δικτυακό χώρο
abolitionistapproach.com*
Δικαιώματα των Ζώων: Προσέγγιση από τη σκοπιά της Κατάργησης της Εκμετάλλευσης τους
του διακεκριμένου Πανεπιστημιακού Καθηγητή Δικαίου
Gary L. Francione
http://www.abolitionistapproach.com/?p=142
Πρόσφατα ένας φίλος μου υπέβαλε την εξής ερώτηση: "Τι λες στους ανθρώπους που είναι vegans και που εκπαιδεύουν άλλους σχετικά με τον βιγκανισμό (veganism) αλλά που ανησυχούν επίσης για τα τσίρκο, το κυνήγι, και άλλες ιδιαίτερες μορφές ζωικής εκμετάλλευσης. Τους συμβουλεύεις να μην αντιμετωπίζουν καθόλου αυτά τα ζητήματα και να εστιάζουν μόνο στον βιγκανισμό;"
Φυσικά όχι.
Βέβαια δεν συμβουλεύω τους υπερασπιστές (των ζώων) να ξοδεύουν το χρόνο και τους πόρους τους σε εκστρατείες ενός θέματος (single-issue campaigns). Ο λόγος είναι απλός: οι εκστρατείες ενός θέματος σταθερά περνούν την εντύπωση ότι μερικές μορφές ζωικής εκμετάλλευσης είναι ηθικά ιδιάζουσες από άλλες και είναι χειρότερες ή πρέπει να ξεχωρίζονται για ειδική κριτική. Παραδείγματος χάριν, μια εκστρατεία ενάντια στη γούνα περνάει την εντύπωση ότι υπάρχει κάποια ηθική σχέση μεταξύ της γούνας και άλλων μορφών ζωικού ιματισμού, όπως το δέρμα ή το μαλλί. Μια εκστρατεία ενάντια στην κατανάλωση ζωικής σάρκας μεταφέρει την εντύπωση ότι η κατανάλωση σάρκας είναι ηθικά πιό απαράδεκτη από το να πίνει κανείς γάλα ή να καταναλώνει αυγά. Μια εκστρατεία ενάντια στα συμβατικά αυγά από κότες που στιβάζονται σε πολύ μικρά κλουβιά (battery eggs) υπονοεί ότι τα αυγά από "κότες που δεν είναι σε κλουβί (cage-free)" είναι ηθικά επιθυμητά.
Αυτό το πρόβλημα είναι έμφυτο στις εκστρατείες ενός θέματος σε μια κοινωνία στην οποία η ζωική εκμετάλλευση θεωρείται ως νορμάλ. Εάν το Χ, το Ψ, και το Ω θεωρούνται όλα τους ως νορμάλ πρακτικές σε μια κοινωνία και σχετίζονται στενά, τότε μια εκστρατεία ενάντια στο Χ, αλλά όχι ενάντια στο Ψ και το Ω, προτείνει ότι υπάρχει κάποια σχετική διαφορά μεταξύ του Χ από τη μια πλευρά και του Ψ και του Ω από την άλλη. Παραδείγματος χάριν, ζούμε σε μια κοινωνία στην οποία θεωρείται ως κανονικό ή "φυσικό" να τρώνε τη ζωική σάρκα και άλλα ζωικά προϊόντα. Μια εκστρατεία που εστιάζει στη σάρκα μεταφέρει την εντύπωση ότι υπάρχει μια ηθική διαφορά μεταξύ της σάρκας και των άλλων ζωικών προϊόντων, πράγμα που δεν ισχύει. Η απόδειξη αυτού βρίσκεται στο γεγονός ότι πολλοί υπερασπιστές (των ζώων) είναι βετζετέριαν αλλά δεν είναι βίγκαν. Εάν αυτοί κάνουν μια τέτοια διάκριση, τότε τι μπορούμε να περιμένουμε από το ευρύ κοινό;
Αυτή η κατάσταση πρέπει να ξεχωρίζεται από αυτήν κατά την οποία το Χ, το Ψ, και το Ω θεωρούνται όλα τους ως απαράδεκτες δραστηριότητες ή πρακτικές. Παραδείγματος χάριν, όλοι θεωρούμε τη γενοκτονία ως κακό πράγμα είτε συμβαίνει στο Darfur, τη Σομαλία, ή τη Βοσνία. Εάν έχουμε μια εκστρατεία για να σταματήσουμε τη γενοκτονία στο Darfur, αυτό δεν σημαίνει ότι σκεφτόμαστε ότι η γενοκτονία σε άλλα μέρη είναι αποδεκτή. Θεωρούμε το βιασμό και την παιδοφιλία ότι είναι ηθικά απαράδεκτα. Μια εκστρατεία ενάντια στο ένα δεν υπονοεί οποιαδήποτε σιωπηρή έγκριση του άλλου ή οποιασδήποτε άποψη ότι το ένα είναι ηθικά ιδιάζων από το άλλο.
Αυτό το έμφυτο πρόβλημα με τις φιλοζωικές εκστρατείες ενός θέματος επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι φιλοζωικές ομάδες που προωθούν αυτές τις εκστρατείες συχνά εγκωμιάζουν ρητά τους εκμεταλλευτές που μπορεί να σταματήσουν ή να τροποποιήσουν κάποια εκμεταλλευτική πρακτική αλλά που συνεχίζουν να συμμετέχουν σε άλλες, σχετικές πρακτικές. Παραδείγματος χάριν μερικοί υπερασπιστές (των ζώων) εγκωμιάζουν τα αυγά από "κότες που δεν είναι σε κλουβί(cage-free)"ως την "κοινωνικά υπεύθυνη" εναλλακτική λύση των συμβατικών αυγών από κότες που στιβάζονται σε πολύ μικρά κλουβιά (battery eggs). Πολλές μεγάλες φιλοζωικές οργανώσεις υπεράσπισης υποστηρίζουν ή εγκρίνουν "ευσπλαχνικές" ετικέτες (“humane” labels) που τοποθετούνται στα ζωικά προϊόντα. Ένας πασίγνωστος ειδικός περι ηθικής για θέματα ζώων υποστηρίζει ότι το να είναι κανείς "ευσυνείδητος παμφάγος" είναι "μια υπερασπίσιμη ηθική θέση." Αυτού του είδους η συμπεριφορά μεταφέρει ένα πολύ σαφές και ρητό ηθικό μήνυμα: μερικές μορφές ζωικής εκμετάλλευσης είναι ηθικά αποδεκτές.
Επιπλέον, οι εκστρατείες ενός θέματος όχι μόνο δημιουργούν την εσφαλμένη εντύπωση ότι μερικές μορφές εκμετάλλευσης είναι ποιοτικά διαφορετικές υπό μια ηθική έννοια από άλλες, αλλά συχνά έχουν ως αποτέλεσμα τις ψεύτικες "νίκες." Παραδείγματος χάριν, η εκστρατεία ενός θέματος στη Καλιφόρνια ενάντια στο φουά γκρα (foie gras) (1, 2) οδήγησε σε έναν νόμο που πραγματικά υποστηρίχθηκε από τον έναν και μοναδικό παραγωγό φουά γκρα στη Καλιφόρνια επειδή τον προστατεύει ενάντια σε οποιαδήποτε νομική δράση έως το 2012 και πιθανότατα θα αρθεί προτού ποτε τεθεί σε ισχύ εάν η παραγωγή φουά γκρα εξελιχθεί ώστε να είναι περισσότερο "ευσπλαχνική."
Γι αυτό δεν είμαι οπαδός της τοποθέτησης χρόνου και χρημάτων σε εκστρατείες ενός θέματος. Υποστηρίζω ότι ο χρόνος μας, η προσπάθεια μας, και άλλοι πόροι τοποθετούνται καλύτερα στην προώθηση του βιγκανισμού. Εφ' όσον το 99% + του πλανήτη θεωρεί την κατανάλωση των ζωικών τροφίμων και την κατανάλωση ζωικών προϊόντων αποδεκτή, δεν θα κάνουμε ποτέ τη μετατόπιση παραδείγματος που πρέπει να κάνουμε εάν δεν ξεριζώσουμε την αντίληψη ότι οι άνθρωποι έχουν το ηθικό δικαίωμα να εκμεταλλεύονται μη ανθρώπους. Πρέπει να χτίσουμε ένα μη βίαιο κίνημα για την κατάργηση(της εκμετάλλευσης των Ζώων) που έχει τον βιγκανισμό ως βασική ηθική γραμμή του.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αντιταχθούμε στις ιδιαίτερες μορφές εκμεταλλεύσης. Παραδείγματος χάριν, το περασμένο Σαββατοκύριακο, ένα άλογο, η Eight Belles, που έτρεξε στο ντέρπι του Κεντάκυ θανατώθηκε αμέσως μετά τον αγώνα και μέσα στη πίστα όταν οι αστράγαλοί της τραυματίστηκαν σοβαρά ως αποτέλεσμα του μεγάλης διάρκειας τρεξίματος και με ταχύτητα για την οποία αυτή δεν ήταν κατάλληλη. Έδοσα μια συνέντευξη στο ραδιόφωνο και ρωτήθηκα για την απόψη μου σχετικά με το θέμα της Eight Belles. Εξήγησα ότι είμαι αντίθετος στις ιπποδρομίες αλλά ως μέρος της γενικής άποψής μου ότι οι άνθρωποι σε καμιά περίπτωση δεν έχουν καμία ηθική αιτιολόγηση να χρησιμοποιούν μη ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένης και της διατροφής. Ο παρουσιαστής του προγράμματος πιάστηκε από αυτό και μίλησε για το ποσο πολύ αγαπά και φροντίζει το σκυλί του αλλά έκανε μπάρμπεκιου το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στο οποίο κατανάλωσε άλλα ζώα. Έτσι σε διάστημα λίγων λεπτών, η σύνδεση μεταξύ ιπποδρομιών και άλλων μορφών εκμετάλλευσης, ιδιαίτερα την κατανάλωση ζωικών προϊόντων, έγινε.
Όταν συζητάμε και επικρίνουμε τις ιδιαίτερες μορφές εκμετάλλευσης, είναι σημαντικό να καθιστούμε σαφές ότι θεωρούμε την συγκεκριμένη πρακτική ως ηθικά αδικαιολόγητη και όχι ότι σκεφτόμαστε ότι αυτή η πρακτική ή η δραστηριότητα μπορεί να γίνει καλύτερη εάν θα την διέπουν κανόνες έτσι ώστε να είναι περισσότερο "ευσπλαχνική." Και είναι κρίσιμο να καταστήσουμε σαφές ότι η αντίθεσή μας στην πρακτική ή τη δραστηριότητα είναι μέρος της γενικής αντίθεσής μας σε κάθε χρήση ζώων. Δεν πρέπει να αποφύγουμε τη διασάφηση ότι επιδιώκουμε την κατάργηση κάθε μορφής εκμετάλλευση ζώων.
Έτσι όταν έρχεστε αντιμέτωποι με μια ιδιαίτερη πρακτική ή μια δραστηριότητα και θέλετε ή καλείστε να σχολιάσετε, κάντε το εάν έχετε την προδιάθεση γι αυτό. Μόνο να είστε σαφείς ότι η λύση στο πρόβλημα δεν είναι να γίνει η δραστηριότητα ή η πρακτική περισσότερο " ευσπλαχνική," αλλά να αναγνωριστεί ότι η πρακτική είναι ολοφάνερα αστόχαστη, όπως είναι οι περισσότερες χρήσεις μας των μη ανθρώπων, και πρέπει να καταργηθεί –όπως πρέπει όλη και κάθε μορφής εκμετάλλευση ζώων.
Να δύο παραδείγματα:
ΕΡΩΤΗΣΗ: Διάβαζα για το φουά γκρα. Ο τρόπος που το κάνουν είναι φοβερός, έτσι δεν είναι;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι σίγουρα. Αλλά δεν είναι πραγματικά διαφορετικός από όλα τα άλλα που τρώμε. Η μπριζόλα που φάγατε απόψε, ή το ποτήρι γάλα που ήπιατε το πρωί, εμπεριείχε μια διαδικασία παραγωγής εξίσου φρικτή όσο αυτή που περιλαμβάνεται στο φουά γκρα. Και δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να σκοτώνουμε τα μη ανθρώπινα ζώα ακριβώς επειδή σκεφτόμαστε ότι έχουν καλή γεύση ανεξάρτητα από το πόσο καλά τα μεταχειριζόμαστε.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Το τσίρκο έρχεται στην πόλη. Τι σκέφτεστε, εσείς ένας υπερασπιστής των ζώων, για τη χρήση των ζώων στα τσίρκο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σκέφτομαι ότι είναι φοβερό. Επιβάλλουμε μαρτύριο και θάνατο στα ζώα για καθαρή διασκέδαση και αυτό είναι πραγματικά ασυμβίβαστο με αυτό που υποστηρίζουμε ότι πιστεύουμε όταν εκφράζουμε τη συμφωνία μας με την ιδέα ότι είναι λανθασμένο να επιβάλουμε "περιττό" μαρτύριο στα ζώα. Αλλά όμως, η χρησιμοποίηση των ζώων στα τσίρκο δεν είναι πραγματικά καθόλου διαφορετική από την κατανάλωση των ζώων, η οποία είναι επίσης κάτι που περιλαμβάνει την ευχαρίστηση ή τη διασκέδασή μας και είναι εξίσου ασυμβίβαστη με αυτό που λέμε ότι πιστεύουμε. Δεν υπάρχει περίπτωση να βρούμε λογική στο γεγονός ότι μεταχειριζόμαστε μερικά μη ανθρώπινα ζώα ως μέλη των οικογενειών μας και χώνουμε τα πηρούνια σε άλλα ή τα βασανίζουμε για την απόλαυσή μας στα τσίρκο, στους ζωολογικούς κήπους, ή στα ροντέο.
Εάν πρέπει να ξοδεψετε το χρόνο και την ενέργειά σας στη νομοθεσία σχετικά με τα τσίρκο είναι ένα άλλο θέμα. Όπως έχω πει, σε αυτή τη χρονική συγκυρία, το πολιτιστικό πλαίσιο είναι τέτοιο που έχει πολύ περισσότερο νόημα να ξοδέψουμε το χρόνο μας εστιασμένοι στη χρήση των ζώων για τροφή, η οποία είναι η πρωτεύουσα πρακτική που, στην πραγματικότητα, νομιμοποιεί άλλες μορφές εκμετάλλευσης. Αλλά εάν αποφασίσετε να κάνετε εκστρατεία ενάντια στα τσίρκο, η εκστρατεία σας πρέπει, τουλάχιστον, να αντιταχθεί στη χρήση όλων των ζώων στα τσίρκο και να μην έχει καμία εξαίρεση, και να καθιστά σαφές ότι τα τσίρκο δεν είναι ούτε καλύτερα ούτε χειρότερα από άλλες μορφές ζωικής χρήσης, εκ των οποίων όλες πρέπει να καταργηθούν εάν πρόκειται να πάρουμε τα ζώα σοβαρά.
Gary L. Francione
© 2008 Gary L. Francione
..................................
*Σημείωση του μεταφραστή
Η λέξη Abolition (κατάργηση, κατάλυση) έχει ταυτιστεί στις ΗΠΑ με την κατάργηση της δουλείας των Μαύρων. Ο Gary Francione χρησιμοποποιώντας τον ίδιο όρο παραλληλίζει την κατάσταση των Ζώων με αυτήν των Μαύρων και ζητά για αυτά την ίδια προσέγγιση: την κατάργηση δηλαδή της χρήσης των Ζώων και την μετάβαση σε μια κοινωνία όπου αυτά δεν θα θεωρούνται ιδιοκτησία.
