Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι - Μίλαν Κούντερα

ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ: ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΚΑΡΕΝΙΝ

2

Στην αρχή-αρχή της Γένεσης, γράφει ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο για να άρχει «των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ουρανού και πάντων των κτηνών». Βεβαίως, τη Γένεση τη συνέταξε ένας άνθρωπος κι όχι ένα άλογο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Θεός είχε πραγματικά θελήσει να βασιλεύει ο άνθρωπος στα άλλα πλάσματα. Είναι πιο πιθανό ότι ο άνθρωπος επινόησε το Θεό για να καθαγιάσει την εξουσία που σφετερίστηκε πάνω στην αγελάδα και στο άλογο. Ναι, το δικαίωμα να σκοτώνει ένα ελάφι ή μια αγελάδα, είναι το μόνο πράγμα για το οποίο ολόκληρη η ανθρωπότητα βρίσκεται αδελφικά σύμφωνη, ακόμα και στη διάρκεια των πιο αιματηρών πολέμων. 

Το δικαίωμα αυτό μας φαίνεται αυτονόητο γιατί είμαστε εμείς που βρισκόμαστε στην κορυφή της ιεραρχίας. Θα έφτανε όμως να παρέμβει ένας τρίτος στο παιχνίδι, για παράδειγμα ένας επισκέπτης που θα είχε έρθει από έναν άλλο πλανήτη και στον οποίο ο Θεός θα είχε πει «θα άρχεις των πλασμάτων όλων των άλλων αστέρων», για να τεθεί αμέσως υπό αμφισβήτηση όλος ο προφανής χαρακτήρας της Γένεσης. Ο άνθρωπος δεμένος σε μια άμαξα από έναν Αριανό, ή ψητός στη σούβλα από έναν κάτοικο του Γαλαξία, θα θυμόταν ίσως τότε τη μοσχαρίσια μπριζόλα που είχε τη συνήθεια να τεμαχίζει στο πιάτο του και θα ζητούσε (πολύ αργά) συγγνώμη απ' την αγελάδα.

Η Τερέζα προχωρεί με το κοπάδι απ' τις δαμάλες της, τις σπρώχνει μπροστά της, υπάρχει πάντοτε κάποια που πρέπει να τη μαλώνεις, γιατί οι νεαρές αγελάδες έχουν κέφια και απομακρύνονται απ' το δρόμο για να τρέξουν στους αγρούς. Ο Καρένιν τη συνοδεύει. Είναι ήδη δυο χρόνια που την ακολουθεί, μέρα με την ημέρα στη βοσκή. Συνήθως τον διασκεδάζει πολύ να κάνει τον αυστηρό στις αγελάδες, να γαβγίζει πίσω απ' αυτές και να τις μαλώνει (ο δικός του Θεός του έχει αναθέσει να άρχει των αγελάδων καιείναι περήφανος γι' αυτό). Σήμερα, όμως, βαδίζει με πολύ κόπο και τριποδίζει. Στο τέταρτο πόδι, έχει μια πληγή που ματώνει. Κάθε δυο λεπτά η Τερέζα σκύβει και του χαϊδεύει τη ράχη. Δεκαπέντε μέρες μετά την εγχείρηση, είναι φανερό ότι ο καρκίνος δεν έχει θεραπευθεί κι ότι ο Καρένιν πηγαίνει απ' το κακό στο χειρότερο. 

Στο δρόμο, συναντούν μια γειτόνισσα που πηγαίνει στο σταύλο, φορώντας τις γαλότσες της. Η γειτόνισσα σταματάει: «Τι έχει το σκυλί σας; Θα έλεγε κανείς ότι κουτσαίνει!». Η Τερέζα απαντάει: «Έχει καρκίνο. Είναι καταδικασμένο» και νιώθει το λαιμό της να σφίγγεται και δεν μπορεί να μιλήσει. Η γειτόνισσα βλέπει τα δάκρυα της Τερέζας και σχεδόν θυμώνει: «Για τ' όνομα του Θεού, δεν θα βάλετε τα κλάματα για ένα σκυλί!». Δεν το είπε με κακία, είναι καλή, το είπε μάλλον για να παρηγορήσει την Τερέζα. Η Τερέζα το ξέρει, μένει πια πολύ καιρό στο χωριό και ξέρει ότι αν οι χωρικοί αγαπούσαν τα κουνέλια τους όσο εκείνη αγαπάει τον Καρένιν, δεν θα μπορούσαν να σκοτώσουν κανένα και δεν θ' αργούσαν να πεθάνουν από πείνα, ανάμεσα στα ζώα τους. Ωστόσο, η παρατήρηση της γειτόνισσας της φάνηκε εχθρική. «Ξέρω», απάντησε χωρίς να διαμαρτυρηθεί, αλλά βιάζεται να γυρίσει την πλάτη της και να συνεχίσει το δρόμο της. Αισθάνεται μόνη της με την αγάπη της για το σκυλί της. Σκέφτεται, χαμογελώντας μελαγχολικά, ότι πρέπει να την κρύψει ακόμα πιο προσεκτικά, παρά αν έπρεπε να κρύψει μια απιστία. Η αγάπη για ένα σκυλί σκανδαλίζει. Αν η γειτόνισσα μάθαινε ότι απατούσε τον Τόμας, θα της έδινε χαρωπά ένα χαϊδευτικό χτύπημα στην πλάτη, με ύφος συνένοχο! 

Συνεχίζει, λοιπόν, το δρόμο της με τις αγελάδες της που σκουντουφλάνε η μια πάνω στην άλλη, και σκέφτεται ότι είναι πολύ συμπαθητικά ζώα. Ειρηνικά, χωρίς πονηριά, μερικές φορές έχουν μια παιδιάστικη ευθυμία: θα έλεγε κανείς ότι είναι χοντρές πενηντάρες κυρίες που παριστάνουν ότι είναι γύρω στα δεκατέσσερα. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συγκινητικό από τις αγελάδες όταν παίζουν. Η Τερέζα τις κοιτάζει με τρυφερότητα και λέει στον εαυτό της (είναι μια ιδέα που τις επανέρχεται ακατανίκητη εδώ και δυο χρόνια) ότι η ανθρωπότητα ζει σαν παράσιτο της αγελάδας όπως η ταινία ζει σαν παράσιτο του ανθρώπου: είναι κολλημένη στα μαστάρια της σαν βδέλλα. Ο άνθρωπος είναι παράσιτο της αγελάδας, αυτός είναι πιθανότατα ο ορισμός που ένας μη-άνθρωπος θα μπορούσε να δώσει για τον άνθρωπο στη δική του ζωολογία.

Μπορεί κανείς να θεωρήσει τον ορισμό αυτό σαν ένα απλό αστεϊσμό και να χαμογελάσει με συγκατάβαση. Αν όμως η Τερέζα τον αντιμετωπίζει στα σοβαρά, τότε βρίσκεται σε γλιστερό κατήφορο. Αυτές οι ιδέες είναι επικίνδυνες και την απομακρύνουν απ' την ανθρωπότητα. Ήδη, στη Γένεση, ο θεός επιφόρτισε τον άνθρωπο με το να άρχει των ζώων, αλλά αυτό μπορεί να το ερμηνεύσει κανείς λέγοντας ότι του δάνεισε αυτή την εξουσία. Ο άνθρωπος δεν ήταν ο ιδιοκτήτης, άλλα μόνον ο διαχειριστής του πλανήτη, και μια μέρα θα έπρεπε να δώσει λογαριασμό για τη διαχείριση. Ο Καρτέσιος έκανε το αποφασιστικό βήμα: Θέλει τον άνθρωπο «κύριο και κάτοχο της φύσης». Το ότι ακριβώς αυτός είν εκείνος που αρνείται κατηγορηματικά ότι τα ζώα έχουν δικαίωμα σε μια ψυχή, είναι σίγουρα μια σπουδαία σύμπτωση. Ο άνθρωπος είναι ο ιδιοκτήτης και ο κύριος, ενώ το ζώο, λέει ο Καρτέσιος, δεν είναι παρά ένα αυτόματο, μια «machina animata». Όταν ένα ζώο βογκάει, αυτό δεν είναι ένα παράπονο, δεν είναι παρά οι τριγμοί μιας μηχανής που λειτουργεί άσχημα. Όταν τρίζει η ρόδα ενός καροτσιού, αυτό δεν σημαίνει ότι το καρότσι πονάει, αλλά ότι δεν είναι λαδωμένο. Έτσι πρέπει να εξηγεί κανείς τα παράπονα του ζώου και δεν χρειάζεται να διαμαρτύρεται πάνω από ένα σκυλί που το κομματιάζουν ζωντανό μέσα σ ένα εργαστήριο. 

Οι αγελάδες βόσκουν σ' ένα λιβάδι, η Τερέζα είναι καθισμένη σ' ένα κούτσουρο και ο Καρένιν είναι ξαπλωμένος στα πόδια της, με το κεφάλι του στα γόνατα της. Η Τερέζα θυμάται μια είδηση, σε δυο αράδες, που είχε διαβάσει στην εφημερίδα δώδεκα χρόνια πριν: έλεγε ότι σε μια πόλη της Ρωσίας είχαν σκοτώσει όλους τους σκύλους. Αυτή η είδηση, μικρή και φαινομενικά χωρίς σημασία, την είχε κάνει για πρώτη φορά να νιώσει τον τρόμο που προερχόταν απ' αυτόν τον πολύ μεγάλο γείτονα.

Ήταν ένα προανάκρουσμα για όλα όσα ακολούθησαν: τα δύο πρώτα χρόνια μετά τη ρώσικη εισβολή, δεν μπορούσε κανείς ακόμα να μιλήσει για τρομοκρατία. Καθώς όλο το έθνος σχεδόν αποδοκίμαζε το καθεστώς κατοχής, χρειάστηκε να βρουν οι Ρώσοι νέους ανθρώπους ανάμεσα στους Τσέχους για να τους φέρουν στην εξουσία. Πού να τους βρουν όμως αφού η κομμουνιστική πίστη και η αγάπη για τη Ρωσία ήταν πράγμα νεκρό; Έψαξαν να τα βρουν ανάμεσα σ' αυτούς που έτρεφαν μέσα τους την επιθυμία να πάρουν εκδίκηση απ' τη ζωή. Έπρεπε να συγκολλήσουν, να διατηρήσουν, να κρατήσουν σε εγρήγορση την επιθετικότητα τους. Έπρεπε πρώτα να την κατευθύνουν εναντίον ενός προσωρινού στόχου. 

Αυτός ο στόχος ήσαν τα ζώα. Οι εφημερίδες άρχισαν τότε να δημοσιεύουν σειρά άρθρων και να οργανώνουν καμπάνιες με τη μορφή επιστολών των αναγνωστών. Παραδείγματος χάριν, απαιτούσαν την εξολόθρευση των περιστεριών στις πόλεις. Και τα εξολόθρευσαν ωραία και καλά. Η καμπάνια όμως είχε για κύριο στόχο της τους σκύλους. Οι άνθρωποι ήσαν ακόμα τραυματισμένοι από την καταστροφή της κατοχής, αλλά στις εφημερίδες, στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, δεν γινόταν άλλη κουβέντα παρά για τους σκύλους που βρώμιζαν τα πεζοδρόμια και τα δημόσια πάρκα, που απειλούσαν έτσι την υγεία των παιδιών και που όχι μόνον δεν χρησίμευαν σε τίποτα, αλλά έπρεπε να τους τρέφει κιόλας κανείς. Κατασκεύασαν μια πραγματική ψύχωση, και η Τερέζα φοβόταν ότι ο έξαλλος όχλος θα μπορούσε να κάνει κακό στον Καρένιν. Ένα χρόνο αργότερα, το συσσωρευμένο μίσος (που πρώτα είχε δοκιμαστεί πάνω στα ζώα) κατευθύνθηκε προς τον αληθινό του στόχο: τον άνθρωπο. Οι απολύσεις, οι συλλήψεις, οι δίκες, άρχισαν. Τα ζώα μπορούσαν επιτέλους να πάρουν ανάσα. 

Η Τερέζα χαϊδεύει το κεφάλι του Καρένιν που είναι ήσυχα ακουμπισμένο στα γόνατα της. Σκέφτεται πάνω-κάτω τα εξής: δεν αξίζει καθόλου τον κόπο να συμπεριφέρεται κανείς καλά στους όμοιους του. Η Τερέζα είναι αναγκασμένη να είναι εντάξει με τους άλλους κατοίκους του χωριού, αλλιώς δεν θα μπορούσε να ζήσει εκεί, κι ακόμα με τον Τόμας είναι υποχρεωμένη να φέρεται σαν γυναίκα που αγαπάει γιατί τον έχει ανάγκη τον Τόμας. Ποτέ δεν μπορεί να προσδιορίσει κανείς με βεβαιότητα μέχρι ποιο σημείο οι σχέσεις μας με τους άλλους είναι το αποτέλεσμα των αισθημάτων μας, της αγάπης μας, της μη-αγάπης μας, της καλοσύνης ή του μίσους μας, και μέχρι ποιο σημείο είναι εκ των προτέρων επηρεασμένες από το συσχετισμό των δυνάμεων ανάμεσα στα άτομα.

Η αληθινή ανθρώπινη καλοσύνη, σε όλη της την αγνότητα και ελευθερία, μπορεί να έρθει στο προσκήνιο μόνο όταν ο παραλήπτης της δεν έχει καμία δύναμη. Η αληθινή ηθική δοκιμασία της ανθρωπότητας, η θεμελιώδης δοκιμασία της (η οποία βρίσκεται βαθειά θαμμένη από την θέα), αποτελείται από τη στάση της απέναντι σε εκείνους που είναι στο έλεός της: τα ζώα. Και από αυτή την άποψη η ανθρωπότητα έχει υποστεί μια τεράστια πανωλεθρία, μια πανωλεθρία τόσο θεμελιώδη που όλες οι άλλες πηγάζουν από αυτήν.

Μια αγελάδα έχει πλησιάσει την Τερέζα, έχει σταματήσει και την παρατηρεί για πολλή ώρα με τα μεγάλα καστανά της μάτια. Η Τερέζα τη γνωρίζει. Την φωνάζει Μαργαρίτα. Θα ήθελε να δώσει ένα όνομα σε κάθε αγελάδα αλλά δεν μπόρεσε. Πρώτα, έτσι σίγουρα θα συνέβαινε καμιά τριανταριά χρόνια πριν, όλες οι αγελάδες του χωριού είχαν ένα όνομα. (Κι αν το όνομα είναι ένα σημάδι της ψυχής, μπορώ να πω ότι είχαν ψυχή, αρέσει δεν αρέσει στον Καρτέσιο). Το χωριό όμως έγινε μετά μια μεγάλη συνεταιριστική βιομηχανία και οι αγελάδες περνούν όλη τους τη ζωή μέσα σε δυο τετραγωνικά που τους αναλογούν στο σταύλο. Δεν έχουν πια όνομα και δεν είναι πια παρά «machinae animatae». Ο κόσμος δικαίωσε τον Καρτέσιο.

Έχω πάντα στα μάτια μου την Τερέζα, καθισμένη πάνω σ' ένα κούτσουρο, χαϊδεύει το κεφάλι του Καρένιν και συλλογίζεται την αποτυχία της ανθρωπότητας. Ταυτόχρονα, μια άλλη εικόνα μου εμφανίζεται: ο Νίτσε βγαίνει από ένα ξενοδοχείο του Τουρίνου. Βλέπει μπροστά του ένα άλογο κι έναν αμαξά που το χτυπάει με το καμουτσίκι. Ο Νίτσε πλησιάζει το άλογο, το αγκαλιάζει απ' το λαιμό και κάτω απ' τα μάτια του αμαξά ξεσπάει σε λυγμούς. Αυτό συνέβαινε το 1889 και ο Νίτσε είχε ήδη, και αυτός επίσης, απομακρυνθεί από τους ανθρώπους. Μ' άλλα λόγια: ήταν ακριβώς τη στιγμή εκείνη που εκδηλώθηκε η διανοητική του αρρώστια. Αλλά, κατά τη γνώμη μου, ακριβώς εκεί τοποθετείται αυτό που δίνει στη χειρονομία του τη βαθιά της σημασία. 

Ο Νίτσε πήγε να ζητήσει από το άλογο συγγνώμη για λογαριασμό του Καρτέσιου. Η τρέλα του (δηλαδή, το διαζύγιο του με την ανθρωπότητα) αρχίζει από τη στιγμή που κλαίει πάνω στο άλογο.

Κι είναι αυτός ο Νίτσε που αγαπάω, όπως αγαπάω την Τερέζα που χαϊδεύει πάνω στα γόνατα της το κεφάλι ενός σκύλου ετοιμοθάνατου. Τους βλέπω και τους δύο πλάι-πλάι: κι οι δύο να παραιτούνται απ' το δρόμο όπου η ανθρωπότητα ως «κύριος και κάτοχος της φύσης», ακολουθεί.

Ο αγώνας για δικαιοσύνη εμπεριέχει και την αποκατάσταση των ζώων

Το όραμα ενός δίκαιου κόσμου θα παραμένει απλά μια φράση χωρίς νόημα εάν όσοι αγωνίζονται γι αυτόν, αποδέχονται τα ιδεολογήματα της παρούσας οικονομικο-πολιτικής δομής, της οποίας βασική αντίληψη και βασικός οικονομικός κλάδος είναι η εκμετάλλευση των ζώων.

Η πορεία προς ένα δίκαιο κόσμο περνάει μέσα από την χωρίς διάκριση ιδεολογική και πρακτική αμφισβήτηση κάθε μορφής αδικίας, βίας, καταπίεσης και εκμετάλλευσης.

Γιατί για έναν αμερόληπτο κριτή τα παραπάνω εξακολουθούν να είναι αδικία, βία, καταπίεση και εκμετάλλευση όταν επιβάλλονται  στα μη ανθρώπινα ζώα και η αποδοχή τους ή η ανοχή προς αυτά, παράγει μόνο περισσότερη αδικία, βία, καταπίεση και εκμετάλλευση.

Όμως αυτή η προφανής διαπίστωση είναι απόλυτα επιζήμια για το τρέχον σύστημα το οποίο προσπαθεί συνεχώς και με διάφορους τρόπους να την αμφισβητήσει και να την ακυρώσει.

Κάτω από την πίεση των ιδιοτελών συμφερόντων οι διάφοροι υπερασπιστές του συστήματος αναλαμβάνουν να διαστρεβλώσουν την πραγματικότητα και ως εκ θαύματος όλα τα παραπάνω δικαιολογούνται ή παραγράφονται όταν πρόκειται για τα μη ανθρώπινα ζώα.

Στο πλαίσιο αυτής της μόνιμης εκστρατείας σπίλωσης, τα ζώα συνεχώς απαξιώνονται και υποβαθμίζονται και ο κόσμος τα γνωρίζει μέσα από αυτήν την παραποιημένη αντίληψη, όπως εξάλλου συμβαίνει και με πολλά άλλα ζητήματα στα οποία έχει μεσολαβήσει η προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

Η γνώμη που τελικά διαμορφώνει ο κόσμος για τα ζώα είναι η υποκειμενική και μεροληπτική αντίληψη του συστήματος.

Συνεπώς, ο κόσμος αλληλεπιδρά με τα ζώα βάσει αυτής της διαστρεβλωμένης αντίληψης και όχι βάσει αντικειμενικών παραγόντων όπως οι θεμελιώδεις αξίες (δικαιοσύνη, σεβασμός της ζωής και της ελευθερίας, κλπ), η ίδια φυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού και τέλος η ορθολογική απόφαση της μη συμμετοχής σε ένα αδικαιολόγητο κακό, το οποίο μπορεί να αποφευχθεί μέσω συμπονετικών επιλογών.

Ο κόσμος γνωρίζει και καταγράφει τα ζώα ως δουλικά, υπηρέτες και ορντινάντσες του ανθρώπου. Εκπαιδεύεται από πολύ νωρίς να μην τα υπολογίζει και να αποδέχεται σχεδόν άκριτα ότι επιβάλλεται σ’ αυτά.

Μαθαίνει να τα βλέπει σαν εμπορεύματα και αντικείμενα κτήσης (κατοικίδια), ως κομπάρσους σε θεάματα (τσίρκο, ταυρομαχίες, ενυδρεία και ζωολογικούς κήπους), ως άχρηστα και αναλώσιμα υποκείμενα (πειράματα) και σαν άψυχα μηχανήματα και πρώτη ύλη σε μια γραμμή παραγωγής τροφής και ένδυσης.

Ο κόσμος εκπαιδεύεται τελικά σε κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά και αντικειμενικά είναι τα ζώα για το οικοσύστημα το οποίο τα δημιούργησε.

Εκλαμβάνονται ως υπο-όντα, τα οποία δεν αξίζει να υπάρχουν για τον εαυτό τους αλλά μόνο σε σχέση με τις ανθρώπινες απαιτήσεις και συνολικά δημιουργείται εκείνη η εικόνα η οποία εγγυάται την συνέχιση της εκμετάλλευσής τους και όχι την ελεύθερη ύπαρξή τους.

Έτσι ο δρόμος για την γενοκτονία τους είναι ορθάνοιχτος, αφού και τα οκτώ στάδια αυτής της διαδικασίας είναι εδώ σύμφωνα με το Genocide Watch:

1 - Διάκριση σε ομάδες: επιχειρείται η διαίρεση σε «εμείς» και «αυτοί» και στην προκειμένη περίπτωση «εμείς οι άνθρωπο»ι και «αυτά τα ζώα»

2 - Συμβολισμός ή στιγματισμός: χρησιμοποιούνται υποτιμητικές λέξεις όπως «βρώμικα», «ηλίθια», κλπ
3 – Απανθρωποποίηση: για τα ζώα θα το λέγαμε αποζωοποίηση δηλαδή άρνηση της υπόστασης του αισθανόμενου όντος
4 - Οργάνωση: στην γενοκτονία ανθρώπων χρησιμοποιείται οργανωμένος στρατός, ενώ σε αυτή των ζώων μια οργανωμένη βιομηχανία και τα γύρω από αυτήν επαγγέλματα
5 – Πόλωση: χρησιμοποιείται πολωτική προπαγάνδα και νομοθεσία για να επιτευχθεί η πλήρης διαίρεση των ομάδων
6 – Προετοιμασία: γίνεται διαχωρισμός των θυμάτων
7 – Εξόντωση: μαζικής κλίμακας εξολόθρευση
8 - Άρνηση ενοχής: απόσειση ευθυνών, συγκάλυψη, και ακόμη η κατηγορία των ίδιων των θυμάτων

Στην περίπτωση των μη ανθρώπινων ζώων, η λέξη γενοκτονία είναι πολύ λίγη για να περιγράψει με ακρίβεια αυτόν τον απαράδεκτο, επαναλαμβανόμενο κύκλο: ολόκληρες γενιές ζώων εξοντώνονται ανά τακτά διαστήματα (συγκριτικά ο πιο γρήγορος κύκλος είναι για τα κοτόπουλα (broiler chicken): αυτό σημαίνει ότι ανά μόλις 45 ημέρες εξοντώνεται μια ολόκληρη γενιά και αντικαθιστάται αμέσως από μία νέα).

Πρόκειται λοιπόν για έναν καθαρά υποκινούμενο κύκλο εγκλήματος, ο οποίος θα είχε καταδικαστεί και τερματιστεί εάν η πραγματική εικόνα των ζώων αφηνόταν να αποκατασταθεί στην συνείδηση των ανθρώπων.

Η αποκατάσταση των ζώων δεν πάει κόντρα στην φύση, ούτε αντιβαίνει τους κανόνες της αλλά αντίθετα εναρμονίζεται μ’ αυτούς, αφού η Φύση ορίζει ως προϋποθέσεις ύπαρξης για κάθε πλάσμα, την αυτοτέλεια και την ελευθερία.

Επιπλέον, η αποκατάσταση των ζώων δεν πάει κόντρα στην ζωή και στα συμφέροντα του ανθρώπου (υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι να τραφούμε, να ντυθούμε και να κάνουμε ότι άλλο σήμερα το κάνουμε χρησιμοποιώντας ζώα) - πηγαίνει κόντρα μόνο στα κατεστημένα συμφέροντα και στις εγωιστικές ιδιοτέλειες που έχουν έντεχνα συνδυαστεί με την κατανάλωση των ζωικών προϊόντων.

Το πλέον σημαντικό όμως είναι ότι η αποκατάσταση των ζώων προάγει με τον πιο ουσιαστικό τρόπο την αποκατάσταση και την θωράκιση των αξιών και επομένως τον κάθε κοινωνικό αγώνα για δικαιοσύνη, ελευθερία, ειρήνη.

Γιατί δεν μπορείς να αγωνίζεσαι ενάντια στην εκμετάλλευση των ανθρώπων και να την αποδέχεσαι για τα ζώα. Δεν μπορείς να παρέχεις ιδεολογική και πρακτική στήριξη σε αυτό ακριβώς που εναντιώνεσαι, αφού έτσι αφήνονται άθικτα τα προνόμια και οι κυριαρχικές αντιλήψεις και δομές. Μια τέτοια διαχωριστική τακτική είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να απαξιωθεί, να αποδυναμωθεί και τελικά να ευνουχιστεί ο αγώνας.

Είναι προς το συμφέρον της ανθρωπότητας να μην υπάρχουν εκμεταλλευόμενοι, να μην υπάρχει εκμετάλλευση, αφού, όπως η ιστορία επαληθεύει, αυτή είναι μόνο πηγή δεινών που οδηγεί σε κυριαρχικές ιδεολογίες, αυτοκρατορίες και καταπιεστικά καθεστώτα για ανθρώπους και μη ανθρώπους. Και η μη συνολική καταπολέμηση της εκμετάλλευσης οδηγεί σε αναζωπύρωσή της και σε περισσότερη και πιο συγκαλυμμένη και εκλεπτυσμένη καταπίεση.

Τελικά, αυτό που συμφέρει την ανθρωπότητα είναι να σβηστεί και η παραμικρή εστία εκμετάλλευσης, και όσο κι αν ακούγεται απλοϊκό και ίσως αφελές, αυτό συμφέρει ακόμα και αυτήν την τυφλή και ματαιόδοξη ελίτ που κατευθύνει τώρα τα πράγματα και μας οδηγεί στην καταστροφή.

Η εποχή του όποιου «διαίρει και βασίλευε» πλησιάζει εσπευσμένα στο τέλος της. Μια άλλη εποχή αναδύεται, στην οποία αποκαθίστανται οι απατηλές διαιρέσεις του παρελθόντος. Πρωταγωνιστής σε αυτήν την προσπάθεια είναι η φιλοσοφία του veganism με την σαφή προσήλωσή της στην βασική αρχή της μη εκμετάλλευσης.

Μαύρα μεσάνυχτα

«Φαίνεται ότι είμαστε ακόμη τόσο νυχτωμένοι σαν κουλτούρα ώστε απέχουμε από τη διάπραξη απολίτιστης συμπεριφοράς μόνο εάν φοβόμαστε την τιμωρία ή τα αντίποινα – και αφού τα ζώα είναι ανίκανα και για τα δύο, δεν έχουν καμία προστασία από εμάς.»

Will Tuttle, Ph.D. από το βιβλίο του The World Peace Diet

Ο πλανήτης της ζωής είναι βαριά πληγωμένος. Η βάση που μπορεί να στηρίξει την ζωή έχει σχεδόν καταρρεύσει. Τα πραγματικά ποτάμια έχουν στερέψει και στη θέση τους τώρα ρέουν ολοένα και πιο ορμητικοί ποταμοί αίματος που όμως δεν φαίνεται να βλέπουμε. Κοντεύουμε να πνιγούμε στο αίμα των αθώων και η οσμή του αίματος τους είναι παντού. Παρόλα αυτά δεν αντιλαμβανόμαστε τι κάνουμε στα άλλα αισθανόμενα όντα του πλανήτη.

Στην κρίσιμη στιγμή που η γη χάνεται κυριολεκτικά κάτω από τα πόδια μας και εξαιτίας των επιλογών μας, το ανθρώπινο είδος βουτάει ακόμα πιο βαθιά το κεφάλι μέσα σ’ αυτό το σαθρό έδαφος και συνεχίζει ακάθεκτο την ίδια ματαιόδοξη πορεία που περιφρονεί την ζωή και τον αισθανόμενο άλλο.

Πνιγόμαστε στο αίμα δισεκατομμυρίων ζώων κάθε χρόνο και ακόμη αδιαφορούμε να μάθουμε με κάθε λεπτομέρεια με ποια διαδικασία παίρνουμε όλα αυτά τα «προϊόντα» και τις «υπηρεσίες» του τρέχοντος «πολιτισμού» που περιφέρονται ως «τροφή», «ένδυση», «ψυχαγωγία», «επιστήμη», κλπ. 

Ακόμα πιστεύουμε και κατευθυνόμαστε από τις «διατροφικές» και ιδεολογικές αθλιότητες που έπλασε και διαδίδει σκόπιμα τις τελευταίες δεκαετίες ένα απόλυτα διεφθαρμένο, αναίσθητο και στερούμενο λογικής σύστημα της καταπίεσης. Το αναγορεύσαμε σε αυθεντία και το προσκυνάμε σαν θεό, την ίδια στιγμή που αυτό δεν χάνει την ευκαιρία να μας δείχνει ότι αδιαφορεί πλήρως για την ζωή, ανθρώπινη και μη ανθρώπινη.

Προγραμματισμένοι από τον αποπροσανατολισμό του, αρκούμαστε να αναπαράγουμε ανίδεα στερεότυπα  για την «αναγκαιότητα» των ζωικών, για πρόσληψη «θρεπτικών» συστατικών, για «θρέψη», για γεύση και άλλα αποπροσανατολιστικά χωρίς ποτέ να γίνεται συζήτηση για τον άμεσα ενδιαφερόμενο (μη ανθρώπινα ζώα) και για το αν αυτός μας έχει δώσει την συγκατάθεσή του για να υφίσταται αυτά που υφίσταται. Και καταλήγουμε να συμπλέουμε με τις επιλογές που επιβραβεύουν την καταπίεση και εκμηδενίζουν την ζωή από τα άλλα αισθανόμενα όντα και τελικά και από εμάς τους ίδιους.

Βρισκόμαστε στην τραγική θέση να είμαστε πλημμυρισμένοι στο αίμα και στον θάνατο των μη ανθρώπινων ζώων και ταυτόχρονα να είμαστε σε μαύρα μεσάνυχτα για όλο αυτό το κακό που προκαλούν οι κατευθυνόμενες επιλογές μας.

Και όταν κάποιος θίξει την σκοτεινή πλευρά των πάγιων διατροφικών μας συνηθειών με ζωικά, τότε αιφνιδιαζόμαστε και το θεωρούμε σχεδόν αιρετικό και ιεροσυλία και με τον πλέον φυσικό τρόπο, για παράδειγμα, αναρωτιόμαστε: «Μα, δεν θα πίνουμε γάλα;»

Μόνο που αυτό δεν είναι το καίριο ερώτημα. 

Γιατί  μόλις μάθουμε τι ακριβώς είναι η «παραγωγή» γάλακτος (κάτι που οφείλαμε να κάνουμε πριν καν ξεκινήσουμε την κατανάλωσή του) τότε το παραπάνω ερώτημα γίνεται μια σειρά από αμείλικτα ερωτηματικά:

- Μα, δεν θα έχουμε τα ζώα υπό καθεστώς δουλείας και ενώ έχουν ζωή να μην την ορίζουν;

- Μα, δεν θα τους επιβάλλουμε να κάνουν κάτι για το οποίο δεν φτιάχτηκαν;

- Μα, δεν θα τα θεωρούμε εμπόρευμα και αντικείμενο;

- Μα, δεν θα τα μετατρέπουμε με βάρβαρες παρεμβάσεις σε μηχανές γάλακτος;

- Μα, δεν θα τους παίρνουμε τα μωρά τους αμέσως μόλις τα γεννήσουν και τα οποία δεν θα ξαναδούν ποτέ;

- Μα, δεν θα κάνουμε τεχνητά και πριν τελειώσει η μια εγκυμοσύνη ξανά έγκυους αυτές τις μητέρες;

- Μα, δεν θα σκοτώνουμε τα μωρά τους για να περισσέψει γάλα και να βγει στην αγορά;

- Μα, δεν θα κάνουμε τα μωρά τους «κρέας του γάλακτος»;

- Μα, δεν θα στέλνουμε τελικά στο σφαγείο και τις μητέρες όταν εξουθενωμένες από την καταπίεση και όλο αυτό το μαρτύριο χρόνων δεν θα μπορούν να «παράγουν» άλλο γάλα;

Και αφού ερευνήσουμε και απαντήσουμε τα παραπάνω ερωτήματα ίσως ως φυσική εξέλιξη θέσουμε κάποια επιπλέον ερωτήματα:

Μήπως είναι καιρός πλέον να ζήσουμε σε έναν κόσμο

- που οι άνθρωποι θα κάνουν ενημερωμένες και δίκαιες για όλους επιλογές;

- που θα υπάρχει δίκαιη εργασία και όχι εργασία για την εργασία όπως σήμερα;

- που θα υπάρχει σεβασμός της αξίας της ζωής όπως αρμόζει στον πλανήτη της ζωής;

- που οι άνθρωποι, ως όντα με λογική και με επιστημονικά αποδεδειγμένη προδιάθεση για συμπόνια θα έχουν εξαλείψει  την καταπίεση προς τα ζώα και γενικά προς την αισθανόμενη ζωή;

Αν νομίζετε ότι ήρθε ο καιρός για έναν τέτοιο, ασύγκριτα καλύτερο κόσμο, τότε μόλις έχετε απαντήσει τα ερωτήματα που απαντάει όποιος ευθυγραμμίζεται με την θεωρία και την πράξη της περιεκτικής δικαιοσύνης που είναι ο veganism.

Στην εποχή που προωθούνται τα μαύρα μεσάνυχτα και η σύγχυση σε κάθε πλευρά της ζωής μας, ο veganism αναδεικνύεται σε ανεκτίμητη και ζωτική όαση που μας βοηθάει να δούμε ξεκάθαρα πολλά από τα θολά σημεία του παρελθόντος.

Όπως για παράδειγμα ότι η μητρότητα είναι η ύψιστη αξία στη φύση γιατί αυτή εξασφαλίζει την συνέχεια της ζωής. Και επίσης ότι η μητρότητα στα ζώα (όπως και στον άνθρωπο) σημαίνει ότι έχω την δυνατότητα να αναθρέψω μια νέα ζωή και να μεγαλώσω ένα παιδί χωρίς να υφίσταμαι καμία εκμετάλλευση και χωρίς να μου το πάρουν. Και ακόμη ότι το γάλα σημαίνει μητρικό θηλασμό και ότι τελικά ο δικαιούχος για το γάλα της αγελάδας (ή όποιου άλλου θηλαστικού ζώου) είναι το νεογέννητό της.

Ακόμη μας βοηθάει να δούμε το χρέος που έχουμε ως υπεύθυνα και σκεπτόμενα όντα προς τα ζώα το οποίο με την σειρά του οδηγεί σε πράξη και σε άμεσες επιλογές που μεταφέρουν στο σήμερα και στο τώρα, αυτό που κάποτε φάνταζε ένας «ουτοπικός» κόσμος του αύριο.

Αναμφισβήτητα όμως το πιο σημαντικό είναι ότι ο veganism μας ενδυναμώνει με την πεποίθηση ότι η αναγέννηση είναι εφικτή. Μας αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι η τάση να διορθώσουμε τα στραβά και να αναιρέσουμε το κακό υπάρχει μέσα μας. Μας δείχνει πεντακάθαρα ότι η αναγέννηση ξεκινάει από εμάς του ίδιους και είναι πρώτα απ’ όλα μια ατομική υπόθεση και επομένως η προϋπόθεση για την συνολική αναγέννηση και του βαριά πληγωμένου κόσμου μας.

Η επιστήμη ανατρέπει το στερεότυπο του άνθρωπου ως εκ φύσεως «κακού»

Η βιολογική έρευνα καταρρίπτει όλο και περισσότερο την άποψη της ανθρωπότητας ως ανταγωνιστικής, επιθετικής και βίαιης, δηλώνει ένας κορυφαίος ειδικός στην συμπεριφορά των πρωτευόντων.

"Οι άνθρωποι έχουν πολλές τάσεις υπέρ της κοινωνικότητας», είπε ο Frans de Waal (βιολόγος στο πανεπιστήμιο Emory της Ατλάντα) στην ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης.

Νέα έρευνα για τα ανώτερα ζώα, από τα πρωτεύοντα θηλαστικά και τους ελέφαντες έως τα ποντίκια, δείχνει ότι υπάρχει βιολογική βάση για μια συμπεριφορά όπως η συνεργασία, είπε ο de Waal, συγγραφέας του βιβλίου: «Η εποχή της ενσυναίσθησης: Μαθήματα της Φύσης για μια ευγενικότερη Κοινωνία».

Μέχρι μόλις πριν 12 χρόνια, η κοινή άποψη μεταξύ των επιστημόνων ήταν ότι οι άνθρωποι ήταν «άγριοι» κατά βάθος, αλλά ότι έχουν αναπτύξει μια επίφαση ηθικής - έστω και λεπτής, είπε ο de Waal σε επιστήμονες και δημοσιογράφους από περίπου 50 χώρες.

Αλλά τα ανθρώπινα παιδιά - και τα περισσότερα ανώτερα ζώα - είναι "ηθικά" με μια επιστημονική έννοια του όρου, επειδή πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους για να αναπαράγουν και να περάσουν τα γονίδιά τους, είπε.

Εικόνα από το πρώτο καταφύγιο ζώων φάρμας στην Κροατία

Η έρευνα διέψευσε την άποψη, κυρίαρχη από τον 19ο αιώνα, τυπική του επιχειρήματος του βιολόγου Τόμας Χένρι Χάξλεϊ ότι η ηθική είναι απούσα στη φύση και είναι κάτι που δημιουργείται από τους ανθρώπους, είπε ο de Waal.

Και η κοινή παραδοχή ότι αυτή η σκληρή άποψη προωθήθηκε από τον Δαρβίνο, τον λεγόμενο πατέρα της εξέλιξης, είναι επίσης λάθος, είπε.

"Ο Δαρβίνος ήταν πολύ πιο έξυπνος από τους περισσότερους οπαδούς του", δήλωσε ο de Waal, παραθέτοντας από το βιβλίο του Δαρβίνου "Η καταγωγή του ανθρώπου" ένα απόσπασμα το οποίο λεει ότι τα ζώα που ανέπτυσσαν "εμφανή κοινωνικά ένστικτα αναπόφευκτα θα αποκτούσαν ηθική αίσθηση της συνείδησης."

Ο de Waal έδειξε στο κοινό βίντεο από εργαστήρια αποκαλύπτοντας τη δραματική συναισθηματική δυσφορία ενός πιθήκου στον οποίον αρνήθηκαν μια απόλαυση που έλαβε κάποιος άλλος πίθηκος. Και ενός αρουραίου που εγκατέλειψε τη σοκολάτα για να βοηθήσει έναν άλλο αρουραίο να διαφύγει από μια παγίδα.

Η έρευνα δείχνει ότι τα ζώα έχουν εκ του φυσικού κοινωνικές τάσεις για «αμοιβαιότητα, δικαιοσύνη, ενσυναίσθηση και παρηγοριά», δήλωσε ο de Waal. "Η ανθρώπινη ηθική είναι αδιανόητη χωρίς ενσυναίσθηση."

Ερωτηθείς εάν η ευρύτερη δημόσια αποδοχή της ενσυναίσθησης ως φυσικής θα άλλαζε τον έντονο ανταγωνισμό στον οποίο βασίζονται τα καπιταλιστικά οικονομικά και πολιτικά συστήματα, ο de Waal χαριτολογώντας είπε: «Είμαι απλώς ένας παρατηρητής πιθήκων».

Αλλά, είπε στους δημοσιογράφους ότι η έρευνα δείχνει επίσης, ότι τα ζώα δείχνουν την συμπάθεια τους για ζώα με τα οποία είναι εξοικειωμένα μέσα "στην ομάδα τους" - και ότι η φυσική τάση είναι μια πρόκληση στον παγκοσμιοποιημένο ανθρώπινο κόσμο.

Η "ηθική" αναπτύχθηκε στον άνθρωπο σε μικρές κοινότητες, είπε, προσθέτοντας: «Είναι μια πρόκληση ... είναι ένα πείραμα για το ανθρώπινο είδος να εφαρμόσει σε ολόκληρο τον κόσμο ένα σύστημα που προορίζεται για (μικρές ομάδες)."

ΠΗΓΗ: Agence France-Presse

«Επαγγελματικός προσανατολισμός»

Επιτέλους μετά από εκατομμύρια χρόνια παρουσίας τους στον πλανήτη Γη τα ζώα βρίσκουν τελικά το δρόμο τους και το νόημα στη ζωή τους χάρις στην μεσολάβηση ενός όψιμου είδους το οποίο ξέρει τι θέλουν να κάνουν καλύτερα από τα ίδια.

Τι ανακούφιση! Τόσα χρόνια πέρασαν άσκοπα, στην τεμπελιά, στην νωθρότητα και στην ανεργία. Τόσα χρόνια χάζευαν ανεύθυνα πριν έρθει αυτό το πιθηκόμορφο είδος και βάλει τάξη.

Τώρα όμως δουλειά.

Αλήθεια πως δεν το είχαν σκεφτεί πιο πριν; Πως μπορούσαν να χάνουν τον καιρό τους με τις δικές τους ασχολίες, με τις δικές του οικογένειες, με τις δικές τους επιθυμίες, με την δική τους εγωιστική ύπαρξη, όταν υπάρχει η δυνατότητα να εργαστούν γι αυτό το δίποδο είδος, να συνεισφέρουν, και να μπορούν να αισθάνονται χρήσιμα;

Ευτυχώς τώρα έχουν προσανατολισμό στην ζωή τους, και μάλιστα «επαγγελματικό προσανατολισμό» και μπορούν να αφιερωθούν και να αφοσιωθούν στην καριέρα τους που δεν είναι άλλη από την ικανοποίηση των επιθυμιών του μεγάλου ευεργέτη τους που τους άνοιξε τα μάτια.

Πάει πια η εποχή της ανώριμης και απερίσκεπτης ύπαρξης και της πλήξης. Τώρα ανακάλυψαν την εργατικότητα και δεν σηκώνουν κεφάλι από τη δουλειά. Ζουν για να δουλεύουν και δεν τα ενδιαφέρουν λεπτομέρειες όπως η εκμετάλλευση, η κούραση και τα βάσανα, ή το ότι δουλεύουν ασταμάτητα και σε άθλιες συνθήκες, και ότι τελικά πεθαίνουν λόγω της δουλειάς.

Γιατί τώρα η ζωή τους έχει νόημα χάρις στην μεσολάβηση αυτού του όψιμου είδους και της νέας τάξης που έβαλε, αφού τελικά βλέπουν ότι η εργασία απελευθερώνει.

Όχι, τα ζώα δεν τρελάθηκαν, ούτε τους αρέσει ο μαζοχισμός. Όλα τα παραπάνω δεν είναι παρά οι δικές μας ανθρωποκεντρικές προκαταλήψεις γι αυτά.

Δεν ξέρουμε αν τα ζώα ονειρεύονται και αν ναι, τι ονειρεύονται για το μέλλον τους. Πάντως το μόνο σίγουρο (το οποίο μας δείχνουν σταθερά) είναι ότι δεν θέλουν τον «προσανατολισμό» που θέλει το ανθρώπινο είδος γι αυτά και ούτε φυσικά ονειρεύονται να μας υπηρετήσουν και να χαραμίσουν την ζωή τους στις δικές μας σκοπιμότητες.

Ας τα βοηθήσουμε λοιπόν να ξαναβρούν τον ένα και μοναδικό προσανατολισμό τους: να ζήσουν ελεύθερα και ανενόχλητα από τον άνθρωπο.

 Εικόνα από το vegankid.blogspot.com