09 May 2012

Διαγωνισμός παρωδία: «Γιατί είναι ηθικό να τρώμε κρέας;»

Με τον παραπάνω προκλητικό τίτλο ολοκληρώθηκε πριν λίγες ημέρες ο «διαγωνισμός» συγγραφής δοκιμίου του περιοδικού των Times της Νέας Υόρκης, ο οποίος, όπως ήταν φυσικό, ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών.


Με προκαθορισμένο από πριν το συμπέρασμα, αφού όλες οι παράμετροι του «διαγωνισμού»-παρωδία ήταν νοθευμένες (εισηγητής μια γνωστή για την αντίθεση της στην φυτοφαγία και στον veganism δημοσιογράφος, αυτο-παρουσιαζόμενη ως «ηθικολόγος» και με ένα πάνελ ειδικών που υπερασπίζονται –πλην ενός - την «ηθική» χρήση των ζώων) η όλη διαδικασία εκφυλίστηκε σε ένα φτηνό, επικοινωνιακό παιχνίδι, το οποίο προσβάλλει την νοημοσύνη ακόμα και των ίδιων των καταναλωτών ζωικών.

Μέσω της επιχειρούμενης σύνδεσης θετικών εννοιών (βιώσιμο, ηθικό, ευσπλαχνικό) με αρνητικές πρακτικές, τα επικοινωνιακά πανηγύρια αυτού του είδους αποκαλύπτουν ξεδιάντροπα τον στόχο τους: να καθησυχάσουν το κοινό και να επιβεβαιώσουν στη συνείδησή του ότι όχι μόνο δεν είναι κακό να εκμεταλλευόμαστε τα ζώα αλλά είναι και «ηθικό» και άρα επιβάλλεται. Και έτσι το κοινό (που τα τελευταία χρόνια απομακρύνεται σταδιακά από την κατανάλωση ζωικών κυρίως για την αδικία που επιβάλλουμε στα ζώα) μπορεί να αισθάνεται καλά για την καταπίεση των ζώων.

Το πλέον νοσηρό όμως είναι ότι βάζει τους ίδιους τους αναγνώστες να κάνουν την βρώμικη δουλειά της αναγόρευσης της εκμετάλλευσης ως «ηθικής».  Οι αναγνώστες, οι οποίοι επί χρόνια παραπληροφορούνται με την μονόπλευρη παρουσίαση του θέματος, καλούνται να κάνουν λάστιχο τα όρια του ηθικού και να επικυρώσουν και να επιβραβεύσουν την αδικία και στο ιδεολογικό επίπεδο.

Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη ότι το «νικητήριο» δοκίμιο προέρχεται από έναν πρώην «φυτοφάγο» που κατάλαβε το «λάθος» του και επανήλθε δριμύτερος στην κρεατοφαγία γιατί σύμφωνα με τον προσωπικό του υποκειμενικό ορισμό του ηθικού, το να κάνεις ότι σε βολεύει στα άλλα αισθανόμενα όντα είναι «ηθικό».

Παρακάτω ακολουθεί μία από τις ποικίλες διαμαρτυρίες απέναντι στην πρόκληση του «διαγωνισμού»-παρωδία. Είναι αυτή του καθηγητή Φιλοσοφίας John Sanbonmatsu του Worcester Polytechnic Institute ο οποίος σε μια εκπληκτική επιστολή στο περιοδικό των New York Times που υπογράφεται από πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους, καταγγέλλει ως απαράδεκτο το όλο εγχείρημα.


Αγαπητέ Συντάκτη

Είμαστε μια ομάδα από διάφορους επιστήμονες, ερευνητές και καλλιτέχνες από ειδικότητες, όπως η φιλοσοφία, η κοινωνιολογία, το δίκαιο, η πολιτική θεωρία, η ψυχολογία, οι γυναικείες σπουδές, και οι φιλολογικές σπουδές, και γράφουμε για να διαφωνήσουμε με την απόφαση του περιοδικού να κάνει έναν διαγωνισμό του στυλ «Υπεράσπισε το γεύμα σου».

Είναι οι ηθικοί φυτοφάγοι, ένα αναπτυσσόμενο αλλά ακόμα αρκετά μικρό ποσοστό του πληθυσμού, μια τέτοια «απειλή» για τις βιομηχανίες επεξεργασίας κρέατος και γαλακτοκομικών ώστε το περιοδικό
Times θα πρέπει να καλέσει τα εκατομμύρια των αναγνωστών του για να τους βάλουν τις φωνές; Είναι ο σκοπός αυτού του διαγωνισμού πραγματικά να ανοίξει μια ειλικρινής συζήτηση γύρω από τη βιομηχανία κρέατος, ή ο  σκοπός είναι μάλλον να κλείσει;

Θεωρούμε ανησυχητικό το γεγονός ότι το περιοδικό οργάνωσε έναν τέτοιο μονόπλευρο διαγωνισμό, και, επιπλέον, το ότι η
Ariel Kaminer τον εισήγαγε με τέτοια ελαφρότητα. «Ηθικά μιλώντας, τα λαχανικά  παίρνουν όλη τη δόξα» γράφει η Kaminer, διακωμωδώντας τους vegan ως μέλη ενός «σκληροπυρηνικού εσωτερικού κύκλου» που έχουν «κυριαρχήσει την συζήτηση.» Με το δήθεν κέφι της («Bon Appetit!»), η Kaminer φαίνεται πρόθυμη να υποτιμήσει τον λόγο για τον ηθικό βιγκανισμό. Μια πιο σοβαρά σκεπτόμενη κριτικός θα είχε δώσει τουλάχιστον μια επιφανειακή προσοχή στην εμπειρική βάση της θέσης, δηλαδή, τα γνωστά  γεγονότα σχετικά με τη γνωστική λειτουργία των ζώων και το απερίγραπτο μαρτύριο που υπομένουν τα εκτρεφόμενα ζώα, έτσι ώστε να μπορούν να καταλήξουν σαν κρέας στο πιάτο μας.

Πρώτον, έχει υπάρξει μια έκρηξη επιστημονικής έρευνας τις τελευταίες δεκαετίες η οποία δείχνει πέρα
​​από κάθε αμφιβολία ότι πολλά άλλα είδη εκτός από το δικό μας είναι συναισθηματικά και γνωστικά πολύπλοκα. Τα εκτρεφόμενα ζώα είναι ικανά για ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων και εμπειριών, συμπεριλαμβανομένης της ενσυναίσθησης και της ικανότητας να διαισθάνονται την εσωτερική κατάσταση των άλλων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι βιώνουν τη βία και τα τραύματα στο σώμα τους, όσο αγωνιωδώς τα βιώνουμε κι εμείς.

Δεύτερον, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πλέον επίγνωση της τρομακτικής σκληρότητας και της βίας που συμβαίνει πίσω από τις κλειδωμένες πόρτες της βιομηχανίας κρέατος. Δισεκατομμύρια αγελάδες, κοτόπουλα, χοίροι, γαλοπούλες, χήνες, πάπιες και ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας υποφέρουν κάθε χρόνο σε αποτρόπαιες συνθήκες, κατόπιν σφαγιάζονται άγρια
​​, πολλά από αυτά, ενώ έχουν ακόμα πλήρως ή μερικώς τις αισθήσεις τους. Η λεγόμενη βιομηχανική κτηνοτροφία ευθύνεται για το 99% του κρέατος που καταναλώνεται στην κοινωνία μας. Εν τω μεταξύ, η μαζική σφαγή των ψαριών, είναι τόσο καταστροφική για τη θαλάσσια ζωή ώστε ακόμη και το Κέντρο Αλιείας του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας (το ακαδημαϊκό σκέλος της καναδικής βιομηχανίας αλιείας) έχει με ειλικρίνεια παρομοιάσει τις σημερινές εμπορικές αλιευτικές εκστρατείες με «πολέμους αφανισμού».

Αυτά και άλλα στοιχεία έχουν οδηγήσει την πλειοψηφία των σύγχρονων ηθικών φιλόσοφων που έχουν μελετήσει το ζήτημα να συμπεράνουν ότι η δολοφονία των ζώων, προκειμένου να τα φάμε, δεν είναι ένα ηθικά υπερασπίσιμο ανθρώπινο συμφέρον, σίγουρα όχι σε μια κοινωνία όπως η δική μας, όπου οι
vegan εναλλακτικές είναι ευρέως διαθέσιμες.

Ακόμη και για καθαρά ωφελιμιστικούς λόγους, δηλαδή την ανθρώπινη ιδιοτέλεια, το κρέας δεν βρίσκει  λογική αιτιολόγηση. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει την βασισμένη στο κρέας διατροφή να συνδέεται με μυριάδες αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων του υψηλότερου κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο (για να αναφέρουμε μόνο δύο). Εν τω μεταξύ, η κτηνοτροφία έχει αποδειχθεί ότι είναι καταστροφή για την οικολογία και την δημόσια υγεία, αφού δηλητηριάζει τις παροχές νερού για τον άνθρωπο, καταστρέφει τεράστιες εκτάσεις των τροπικών δασών της Λατινικής Αμερικής, με αποτέλεσμα τη διάβρωση του εδάφους, και δημιουργεί νέους επικίνδυνους παθογόνους παράγοντες όπως η γρίπη των πτηνών και η ασθένεια των τρελών αγελάδων. Η κτηνοτροφία είναι επίσης μία από τις κύριες πηγές των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά και πολλά άλλα στοιχεία που καταδεικνύουν τις εφιαλτικές συνέπειες της βιομηχανίας κρέατος εξίσου για τους ανθρώπους και τους μη ανθρώπους, γιατί το περιοδικό κάλεσε τους αναγνώστες του να υπερασπίσουν την εν λόγω βιομηχανία, και τα δοκίμια τους να κριθούν κυρίως από τους υποστηρικτές της "ευσπλαχνικής" κρεατοφαγίας;

Η
Kaminer υπονοεί ότι έχει συγκροτήσει το πιο συνετό και εχθρικό στο κρέας πάνελ κριτών, ένα «αδίστακτο» πάνελ που θα είναι δύσκολο να πειστεί στο θέμα της κατανάλωσης κρέατος. Αλλά είναι αυτό αλήθεια; Ο Michael Pollan προωθεί τον Joel Salatin και άλλους παραγωγούς βιολογικού κρέατος. Ο Mark Bittman δημοσιεύει συνταγές με βάση το κρέας. Ο Peter Singer έχει με συνέπεια υπερασπιστεί, βάσει αρχής, την δολοφονία των μη ανθρώπινων όντων για ανθρώπινη χρήση (με την προϋπόθεση ότι θα γίνεται "ανώδυνα"). Ο Jonathan Safran Foer, στο κατά τα άλλα θαυμαστό βιβλίο του «Τρώγοντας ζώα», υπερασπίζεται τις μικρές φάρμες και αποφεύγει την ανοικτή υπεράσπιση της φυτοφαγίας. Μόνο ο Andrew Light φαίνεται να έχει μια θέση η οποία δεν βρίσκει ηθική δικαιολογία στην κατανάλωση κρέατος.

Έτσι η απροκάλυπτη μεροληψία του διαγωνισμού («Πείτε μας γιατί είναι ηθικό να τρώμε κρέας») συνδυάζεται με την υποκρισία του όσον αφορά την κριτική επιτροπή. Αντίθετα η
Kaminer θα μπορούσε να είχε αξιοποιήσει κάποιους από τις δεκάδες αν όχι εκατοντάδες επιφανών μελετητών, συγγραφέων, κριτικών, και καλά πληροφορημένων ακτιβιστών που αντιτίθενται κατηγορηματικά στην παραγωγή κρέατος για ηθικούς λόγους. Το γεγονός ότι δεν το έκανε μας λέει όλα όσα χρειάζεται να ξέρουμε για το πόσο σοβαρά παίρνει η Kaminer τα "ηθικά" ζητήματα που διακυβεύονται σε αυτή τη συζήτηση.

Η έλλειψη ισορροπίας της
Kaminer αποκαλύπτεται περαιτέρω με το να έχει πλαισιώσει το πάνελ μόνο με άνδρες, όταν υπάρχουν τόσες πολλές εξέχουσες φεμινίστριες θεωρητικοί και συγγραφείς διαθέσιμες να ορθώσουν μια κριτική στην τάση της αρσενικής κοινωνίας μας για οργανωμένη βία εναντίον ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, είτε σε βάρος των γυναικών και των κοριτσιών, ξένων λαών, ή άλλων ειδών.

Υπάρχει μια σημαντική συζήτηση που θα πρέπει να γίνει για την ηθική της δολοφονίας και της κατανάλωσης ζώων. Αλλά αυτός δεν είναι ο τρόπος για να γίνει. Η ειλικρινής ηθική έρευνα ξεκινά με την ερώτηση: «Πώς θα πρέπει να ζούμε;» ή «Τι πρέπει να κάνω ή να κάνουμε για το Χ;» Δεν ξεκινά με ένα προκαθορισμένο συμπέρασμα, και στη συνέχεια πηγαίνει προς τα πίσω για να το αιτιολογήσει. Με το να ρίχνουμε ένα ρητορικό γάντι – «Υπερασπιστείτε το Χ ως πρακτική» – δεν ανοίγουμε μια ηθική συζήτηση. Κλείνουμε την έρευνα και παίζουμε με σημαδεμένη τράπουλα από την αρχή.

Οι υπογράφοντες

Karla Armbruster, Ph.D., Professor of English, Webster University
Anurima Banerji, Ph.D., Assistant Professor, Department of World Arts and Cultures, UCLA
George Bates, DVM, Associate Professor of Veterinary Medical Technology at Wilson College
Kimberly Benston, Ph.D., Francis B. Gummere Professor of English, Haverford College
Susan Benston, M.D., Visiting Assistant Professor of Writing, Haverford College
Chris Bobel, Ph.D., Associate Professor of Women’s Studies, University of Massachusetts, Boston
Carl Boggs, Ph.D., Professor of Political Science, National University
G.A. Bradshaw, Ph.D., Director of the Kerulos Center & President of the Trans-Species Institute
Thomas Brody, Ph.D., Staff Scientist, National Institutes of Health, Bethesda, Maryland
Matthew Calarco, Ph.D., Associate Professor of Philosophy, California State University, Fullerton
Jodey Castricano, Ph.D., Associate Professor Critical Studies, University of British Columbia (Okanagan Campus)
Elizabeth Cherry, Ph.D., Assistant Professor of Sociology, Manhattanville College
Sue Coe, Artist (represented by Galerie St. Etienne, New York City)
Susana Cook, Playwright (New York City)
Ellen F. Crain, M.D., Ph.D., Professor of Pediatrics, Albert Einstein College of Medicine
William Crain, Ph.D., Professor of Psychology, The City College of New York
Karen Davis, Ph.D., President of United Poultry Concerns
Maneesha Deckha, LL.M., Associate Professor, Faculty of Law, University of Victoria (Canada)
Margo De Mello, Ph.D., Lecturer, Central New Mexico Community College
Josephine Donovan, Ph.D., Professor Emerita of English, University of Maine
George Eastman, Ed.D., Ph.D., Professor of Psychology, Berklee College of Music
Stephen F. Eisenman, Ph.D., Professor of Art History, Northwestern University
Barbara Epstein, Ph.D., Professor, History of Consciousness Department, University of California at Santa Cruz
Amy Fitzgerald, Ph.D., Associate Professor, Sociology, Anthropology and Criminology, University of Windsor (UK)
Gary L. Francione, J.D., Distinguished Professor of Law, Rutgers University Law School-Newark
Carol Gigliotti, Ph.D., Faculty, Emily Carr University, Vancouver, BC (Canada)
Elizabeth A. Gordon, M.F.A., Instructor of English, Fitchburg State University
Roger Gottlieb, Ph.D., Professor of Philosophy, Worcester Polytechnic Institute
Michelle Graham, M.A., Lecturer, Department of Writing, Literature & Publishing, Emerson College
Kathy Hessler, J.D., LL.M., Clinical Professor & Director, Animal Law Clinic, Center for Animal Law Studies, Lewis & Clark Law School
Laura Janara, Ph.D., Associate Professor, Department of Political Science, University of British Columbia (Canada)
Victoria Johnson, Ph.D., Associate Professor of Sociology, University of Missouri
Melanie Joy, Ph.D., Professor, University of Massachusetts, Boston
Joseph J. Lynch, Ph.D., Professor, Philosophy Department, California Polytechnic State University
John T. Maher, Adjunct Professor of Animal Law, Touro Law Center
Bill Martin, Ph.D., Professor of Philosophy, DePaul University
Atsuko Matsuoka, Ph.D., Associate Professor, School of Social Work, York University (Canada)
Timothy M. McDonald, M.F.A., Assistant Professor of Art, Framingham State University
Jennifer McWeeny, Ph.D., Associate Professor of Philosophy, John Carroll University
James McWilliams, Ph.D., Associate Professor, History, Texas State University
Helena Pedersen, Ph.D., Research Fellow, Faculty of Education and Society, Malmö University (Sweden)
Steven Rayshick, Ph.D., Professor of English and Humanities, Quinsigamond Community College
Carrie Rohman, Ph.D., Assistant Professor of English, Lafayette College
John Sanbonmatsu, Ph.D., Associate Professor of Philosophy, Worcester Polytechnic Institute
Kira Sanbonmatsu, Ph.D., Professor of Political Science, Rutgers University
Richard H. Schwartz, Ph.D., Professor Emeritus, Mathematics, College of Staten Island
Michael Selig, Ph.D., Associate Professor, Emerson College
Jonathan Singer, Doctoral Student, DePaul University
John Sorenson, Ph.D., Professor and Chair, Department of Sociology, Brock University (Canada)
H. Peter Steeves, Ph.D., Professor of Philosophy, DePaul University
Gary Steiner, Ph.D., John Howard Harris Professor of Philosophy, Bucknell University
Marcus Stern, M.F.A., Lecturer in Dramatic Arts, Harvard University
Deborah Tanzer, Ph.D., Psychologist and Author
Susan Thomas, Ph.D., Associate Professor, Gender and Women’s Studies, and Political Science, Hollins University
Gray Tuttle, Ph.D., Leila Hadley Luce Assistant Professor of Modern Tibetan Studies, Columbia University
Richard Twine, Ph.D., Department of Sociology, Lancaster University (UK)
Zipporah Weisberg, Doctoral Candidate, Programme in Social and Political Thought, York University (Canada)
Tony Weis, Ph.D., Associate Professor, Department of Geography, The University of Western Ontario (Canada)
Richard York, Ph.D., Associate Professor of Sociology and Environmental Studies, Director of Graduate Studies for Sociology, University of Oregon